දුම් පානයෙන් වැළකීමට මේ ‍හොඳම අවස්ථාවද?

මිනිසුන් දුම් පානය කරන්නේ ඇයි?  

මනෝසමාජයීය සිතුවිලි : වැඩිහිටි වියට පා තැබීමේ ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන පූර්ව යෞවන අවධියේදී මානව ප්‍රජාව ස්වභාවයෙන්ම අත්හදා බැලීම් සඳහා යොමුවීම සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. විශේෂයෙන්ම ජනප්‍රිය සංස්කෘතිය හා නූතන ප්‍රචාරණ සන්නිවේදනයන් මගින් ඒ සඳහා යෞවනයින් තුල පෙළඹවීම් ඇති කරයි. බොහෝ දුම් පානය කරන්නන් සම්බන්ධයෙන් විමසිලිමත් වීමේදී ඔවුන්ගේ අතීත පසුබිම තුළ දුම් පානය කරන්නන් ඔවුන්ගේ සමීපතමයින්ව සිට ඇති බව  පෙනී යයි. ¹

මිතුරන් අතරින් මතුවන පීඩනය : දුම් පානය කරන මිතුරන් සිටී නම් ඔවුන්ගෙන් ඇතිවන පීඩනය හමුවේ මෙම අහිතකර පුරුද්දට බොහෝ දෙනා ඇබ්බැහි වනු දැකගත හැකිය².

විමසිලිමත්බව ඉහළ යාම: ‘නිකොටීන් යනු මානසික උත්තේජනයක් වන අතර, අලුතින් දුම් පානය කරන්නන් තුල සරල ප්‍රතික්‍රියා කාලය වේගවත් කරමින් තිරසාර අවධානයක් සහිත කාර්යයන්හි කාර්යසාධන මට්ටම ඉහළ නංවයි’. කෙසේ වෙතත් ඉවසීමේ හැකියාව වර්ධනය වීමත් සමග දුම් පානයට ඇබ්බැහි වූවන් මෙම බලපෑම් සහගත පුරුද්ද දිගින් දිගටම අත්විඳීමෙන් වැළකී සිටිති. ¹

ආතතිය වළක්වයි :  දුම් පානය කරන්නන් පවසන්නේ සිගරට් මගින් ඔවුන්ගේ මානසික ආතතිය පාලනය වන බවයි. කෙසේ වෙතත්, පර්යේෂකයින් විසින් සිදුකරන ලද අධ්‍යයනයන් හරහා පැහැදිළි වන්නේ නිරන්තර දුම් පානයෙන් ලැබෙන චක්‍රීය තෘප්තිය හා නිකොටීන් ඉවත් කරගැනීම සඳහා තවත් බොහෝ දේ කළ යුතුව තිබෙන බවයි.¹   

වැදගත් කරුණු

සෑම ආකාරයකම දුම් කොළ ශරීරයට අහිතකර වන අතර, දුම් පානය කරන්නන්ගෙන් 50% කට ජීවිත හානි ඇති කරයි.

දුම් පානය නිසා වර්ෂයකට ලොව පුරා මිනිස් ජීවිත මිලියන 8කට අධික සංඛ්‍යාවක් අහිමි වේ. 

ලෝකයේ දුම් පානය කරන ජනතාවගෙන් 80%කට අධික ප්‍රමාණයක් ජීවත්වන්නේ අඩු හෝ මධ්‍යම ආදායම් මට්ටම් සහිත රටවලය.

දුම් පානය කරන්නන්ට එයින් මිදීම සඳහා අනික් අයගේ සහයෝගය අවශ්‍යය.

මූලාශ්‍ර: ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය³

දුම් කොළ වල වඩාත් හානිකර මොනවාද?   

දුම් කොළ දුමාරයෙහි අඩංගු වන රසායනිකයන් ඔබේ සෞඛ්‍යයට ඉතාමත් හානිකරය

නි‍කොටීන් : නිකොටීන් සාපේක්ෂව හානිකර නොවන බව අපට කිව හැකිද? එසේ පැවසීම බුද්ධිමත්    

ප්‍රකාශයක් නොවන බව අපගේ අදහසයි. නිකොටීන් යනු දුම්පානයට ඔබව ඇබ්බැහි කරවන්නක් වන   අතර වැඩි වශයෙන් දුම්පානය කිරීමේ අවශ්‍යතාවය ඔබ තුල ජනිත කිරීමට නිකොටීන්වලට හැකියාව තිබේ.⁴

කාබන් මොනොක්සයිඩ් : මෙම විෂ සහිත වායුව ඔබේ රුධිරයෙහි ඇති ඔක්සිජන් ප්‍රමාණය අවම කරවන අතර, ඔබේ හදවතෙහි ක්‍රියාකාරීත්වය අඩුකරමින් පෙනහළුවල නිසි ක්‍රියාකාරීත්වයට බාධා ඇති කරයි.⁴

තාර : දුම් පානය කරන්නන්ගේ දත් හා ඇඟිලි අවපැහැ ගැන්වීමට තාර රසායනිකය බලපාන අතර, විශාල වශයෙන් පිළිකාකාරකයන් අන්තර්ගතය.⁴

දුම් පානය කිරීමෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස තවත් අහිතකර රසායනිකයන් වන බෙන්සීන්, ආසනික් හා ෆෝමල්ඩිහයිඩ් ආදිය ශරීරයට ඇතුළුවීම සිදු වේ. ⁴

දුම් පානය ඔබේ ශරීරයේ සෑම අවයවයකටම හානි ගෙන දෙන අතර, රෝගාබාධ රැසකට මුල් වෙයි.⁵

පිළිකාව: සිගරට් දුමාරයෙහි අන්තර්ගත විෂ රසායනික වලට මානව ශරීරයෙහි සෛලවල DNA වෙනස් කිරීමේ හැකියාව තිබෙන අතර, සෛල පාලනයකින් තොරව වර්ධනය කිරීමට හා පිළිකා පටල නිර්මාණය කරයි. දුම්පානය නිසා ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය දුර්වල වන අතර, එමගින් පිළිකා සෛල විනාශ කිරීමට ඇති හැකියාව අහිමි කරයි.⁶  

හෘද රෝග හා හෘදයාබාධ: දුම් පානය කිරීම බොහෝ හෘද රෝගයන්ට මූලික වේ. ඔබේ රුධිරයේ triglyceride  මේදය වැඩිකරන්නට එය සම්බන්ධ වන අතර, හිතකර කොලෙස්ටරෝල් (HDL) අවම කිරීම, රුධිර ඝනත්වය වැඩි කිරීම හා රුධිර කැටි ඇතිවීමේ හැකියාව වැඩි කිරීම, අභ්‍යන්තර රුධිර නාල පටුකරමින් හා ඝනකම වැඩි කරමින් රුධිර නාල  අභ්‍යන්තරයෙහි අවහිරතාවයන් වර්ධනය කිරීම සිදුකරයි.⁷

පෙනහළු රෝග: බොහෝ පෙනහළු රෝගයන්ට මූලික හේතුව වන්නේ දුම් පානය කිරීමයි. නිධන්ගත බ්‍රොන්කයිටිස්, ඇදුම හා පෙනහළු පිළිකා ඒ අතරින් ප්‍රධාන තැනක් ගනී. දුම්පානය නිසා පෙනහළුවල වාතය ගමන් කරන මාර්ග අවහිර වී ක්‍රියාකාරීත්වය දුර්වල කරයි.⁸

මානසික සෞඛ්‍ය: දුම් පානය නිසා කාංසාව හා මානසික අවපීඩනය වර්ධනය වන බව වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව තහවුරු වූ මතයකි. සිගරට් දුමාරයෙහි තිබෙන රසායනිකයන් මොළයේ රසායනිකයන් සමග ප්‍රතික්‍රියා කරමින් අහිතකර සෞඛ්‍ය බලපෑම් ඇති කරයි.⁹

• ධනාත්මක මානසිකත්වයකින් හා ‘ඔව් මට එය කළ හැකියි’ යන ආකල්පයෙන් ආරම්භ කරන්න. 
• සැලසුමක් සාදාගන්න: දුම් පානය නවත්වන දිනයක් තීරණය කරන්න. අද දුම් පානය කරමි - හෙට දුම් පානය නොකරමි වැනි ධනාත්මක සිතුවිලි සිතට ගැනීම අරඹන්න. දුම් පානය සඳහා සිත යොමුවිය හැකි සාද වැනි අවස්ථාවන්ගෙන් හැකි තරම් ඉවත්වී සිටින්නට උත්සාහ කරන්න. 
• ඔබේ ආහාර වේල සකස් කරගන්න: මාංශ ඇතුළු ඇතැම් ආහාර වර්ග සිගරට් රසය වඩාත් හොඳින් දනවන අතර පළතුරු හා එළවළු වැනි දෑ වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීම වඩාත් සුදුසු වනු ඇත. ඔබට ගැලපෙන්නේ කුමක් දැයි තීරණය කරන්න.   
• ඔබේ පානය වෙනස් කරන්න: රසවත් බීම වර්ග, ඇල්කොහොල්, තේ හා කෝපි වැනි පානයන් සිගරට් රසයට වඩාත් ලොල් බවක්  ඇති කරන අතර, ජලය සහ පළතුරු යුෂ වඩාත් හොඳ විකල්පයක් වනු ඇත.
• සහයෝගයක් ලබා ගන්න : සිගරට් පානයෙන් මිදීමට උත්සාහ ගන්නා තවත් අයෙකු පිළිබඳව ඔබ දන්නේ නම් ඒ අය සමග එකමුතුව සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම වඩාත් හොඳ තීරණයක් විය හැක.
• ව්‍යායාම: මිනිත්තු කිහිපයක් හෝ කිසියම් ශාරීරික ක්‍රියාකාරකමක නියැලීම දුම් පානයට ඇති ඇබ්බැහිකම අඩුකරවන්නට හේතු වේ.
• දුම් පානය නොකරන මිතුරන් ඇතිකරගන්න: ඔවුන්ගේ සහයෝගය ඔබට දුම් පානය කිරීමෙන් වැළකීමට ඉතාම වැදගත් වනු ඇත. 
• නිකොටීන් ප්‍රතිස්ථාපන චිකිත්සාව (NRT): Patches, Tablets හා Lozenges වැනි නිකොටීන් ප්‍රතිස්ථාපන චිකිත්සක ක්‍රමයන් බොහෝමයක් තිබේ. නිකොටීන් ඇබ්බැහියෙන් මුදාගැනීමට හා  දුම් පානයෙහි අහිතකර බලපෑම් අවම කරගැනීමටත් එයින් විශාල සහයෝගයක් ලැබේ. 
• දුම් පානයෙන් ඉවත්වීමට අවශ්‍ය හේතු ලැයිස්තුවක් සාදාගන්න: සෑම හේතුවක්ම ලියා තබාගන්න. සහායක් අවශ්‍ය වූ විට නැවත ඒවා බලන්න.¹⁰